Hongaarse wijnbouw en wijnen
Hongarije heeft een rijke geschiedenis op wijnbouwgebied en is met ongeveer twintig wijnregio's het grootste wijnbouwgebied in Midden Europa. Ongeveer, want hoewel er in Hongarije veel wijnbouw wordt bedreven, telt het ruim twintig herkomstgebieden die wettelijk als zodanig erkend zijn.
De wijnen zijn over het algemeen vernoemd naar de stad of streek van herkomst, met een i achter de naam. Het stierenbloed uit Eger heet bijvoorbeeld Egri bikavér. De i betekent 'van' en vanwege de vokaalharmonie is in dit geval de 2de e weggelaten. Egri=van Eger. En nu we het er toch over hebben: De Egri Bikavér(stierenbloed) is een dieprode tafelwijn waar een legende aan kleeft. Er wordt gezegd dat ten tijde van de Turkse belegering van de burcht van Eger in de 16e eeuw, de wijn door de vrouwen werd aangelengd met echt stierenbloed, zodat hun mannen beter zouden vechten. Deze wetenschap zou de Turken op de vlucht gejaagd hebben. Een leuk stukje folklore dat er mede verantwoordelijk voor is dat de wijn in Hongarije een groot imago heeft. Het heeft echter de Turken niet definitef geweerd. De Egri Bikavér is internationaal het meest bekend omdat in de communistische tijd de Bikavér uitsluitend uit Eger mocht komen, maar de Szekszárdi Bikavér is al eerder ontstaan.
Na de politieke ommezwaai van 1989 en het einde van 44 jaar communistische overheersing voelden de wijmakers zich bevrijd. De coöperaties werden vervangen door familiebedrijven met grote liefde voor het vak. Vanaf 1990 werd, vooral in de Tokaj streek, westers kapitaal aangetrokken en door inzet en investering van de Hongaarse wijnmakers werd kans gezien om de verloren gegane reputatie te laten herleven.
De meeste gebieden produceren witte wijnen (75% van de productie), maar Hongarije brengt ook enkele verdienstelijke rode wijnen voort. De bekendste regio's zijn Tokaj met zijn gelijknamige, beroemde wijn en Éger met zijn Egri bikavér. Tokaj-wijnen staan bekend om hun speciale aroma en smaak. De beste Tokaj is de Aszú met zijn volle en uitzonderlijke zoete nectar. Dit is de wijn die door de Franse koning Lodewijk XIV de "wijn voor koningen en koning van de wijnen" genoemd is, en een van de beroemdste wijnen ter wereld. Voor de productie van deze wijn worden de druiven aan de wijnstokken gelaten totdat ze rot zijn, zodat ze een hoog suikergehalte opgebouwd hebben. Een verschijnsel dat verschijnsel botrytis cinerea (edele rotting) genoemd wordt. Deze druiven worden stuk voor stuk met de hand geplukt en verzameld in een houten draagbak, 'puttonyos' genoemd.
De belangrijkste wijngebieden zijn Csongrad, Hajos-Baja & Kiskunsag gelegen in de Alföld, met zijn overwegend zanderige grond en het grootste aantal zonuren. Dit gebied vertegenwoordigt de helft van het wijnbouwgebied van het land. Ten tijde van het communisme werden de steile stenige hellingen (vaak de beste percelen) aan hun lot overgelaten omdat ze te lastig te bewerken waren en ter vervanging werden op de laagvlakte – voor wijnbouw minder geschikte grond - grote oppervlaktes met druivenrassen beplant, die een enorme opbrengst garandeerden. Gelukkig mocht iedere wijnboer die lid was van een coöperatie daarnaast een stukje wijngaard van 0,3 ha (later 0,6 ha) voor privé-gebruik houden, waardoor de boeren toch een band met hun erfgoed en tradities hielden. Hongarije heeft nog steeds veel kleine wijnboeren (150.000 geregistreerde hobbyboeren), die meestal hun druiven aan grotere bedrijven verkopen).
Deels door Hongaarse koppigheid, deels vanwege politeke overwegingen, wilden de Hongaren geen concessies doen aan de smaak, kleur en bereidingswijze, waardoor een geheel eigen wijncultuur is behouden en een grote verscheidenheid aan smaken is ontstaan. Per gebied komt een verschillende bodemsoort en aantal zonuren (gemiddeld 2000 per jaar) voor, waardoor elke regio garant staat voor een typische eigen smaak. We vinden in Hongarije "wijnen met identiteit en karakter, droge witte van inheemse druivenrassen, verrassende rosé’s, karakteristieke rode wijnen en bovenal fantastische zoete".(sommeliers.nl) De specifiek Hongaarse druivenrassen die men in principe alleen in Hongarije aantreft worden ook wel 'Hungaricums' genoemd.
Aszar-Neszmely, Badacsony, Balatonfured-Csopak, Etyek-Buda, Mór, Pannonhalma-Sokoróalja, Somló, Sopron, Ballatonmellek liggen in Noord-Transdanubië. Het centrum van de Hongaarse wijnbouw ligt ten zuiden van Budapest.
In het voorstadje Budafok liggen voormalige limestone groeven die worden gebruikt om de wijn van Budafok te laten rijpen en waar o.m. de Hongaarse Törley champagnes (pezsgő) vandaan komen. In 1882 starte Jozsef Törley de eerste Champagne kelders in Hongarije. Hij verbeterde de traditionele methode, waarvan hij de kennis had opgedaan in de kelders van Dom Perignon in Reims. De grotten hadden een constante temperatuur die voor een mousserende wijn van belang is. Törley is marktleider van de Hongaarse mousserende wijnen met een marktaandeel van 50% in Hongarije, waar deze mousserende wijn erg populair is. Törley József , de stichter van de wijnkelders, was groot liefhebber van kunst en in zijn geest worden talrijke musicals, literatuur, kunst- en andere artistieke evenementen gesponsord. Budafok is ook de plaats waar ieder jaar in september het Pezsgõ- és Borfesztivál (Internationale Wijn- en Champagnefestival) gehouden wordt. U vindt daar dan open wijnkelders, wijnparades en een wijnbal. Wijnkelder/museum Törley is onder begeleiding van een gids het hele jaar door te bezoeken, mits minimaal een week tevoren aangemeld.
In Noord Hongarije vinden we Bükkalja, Eger, Mátraalja en Tokaj-Hegyalia, en Tolma, en tenslotte in Zuid-Transdanubië; Mecsekalja, Szekszárd en Villány-Siklós (met een speciale wijnroute). Tokaj-Hegyalja heeft de best gedocumenteerde geschiedenis van alle wijnstreken in Hongarije.
Zoals ik al eerder aangaf werden streken zoals deze ten tijde van de communistische overheersing aan hun lot overgelaten. De mensen verloren hun motivatie en de wijngaarden werden verlaten. In 1992 begon men met de heropbouw van deze, o.a. door de aanschaf van nieuwe installaties en herinrichting van de wijngaarden. Bij de aanplant en snoeiwijzen kwam kwaliteit weer vóór kwantiteit, wat in het communistische tijdperk omgekeerd was. In 2002 werd de streek uitgeroepen tot Unesco World Heritage.
De geschiedenis van de wijn, zijn producenten en het bijkomende verhaal zorgen vaak voor een extra toevoeging. In veel wijngebieden worden dan ook speciale wijnvakanties en/of dagen georganiseerd, met een compleet programma van bezichtingen, proeven en overnachten. Er zijn zelfs reisorganisaties die zich speciaal op dit gebied gespecialiseerd hebben. De
Voor meer informatie: zie evenementen
Nieuws over gastronomische evenementen.
|